Yorgan dış etkenlerden korunmak maksadıyla örtünmek ve ısınmak için, iki kumaşın arasına yün, pamuk gibi malzemelerin doldurularak dikilmesi ve dikerken de nakışlanması ile oluşturulan bir uyku malzemesidir. Sakarya’da bu mesleği ağırlıklı olarak buraya geçmiş yıllarda göç eden Trabzon’lu ustalar ile Balkandan göçen az sayıda Muhacir usta yaşatmaktadır. İl genelinde yaklaşık 20-25 dükkanda bu meslek yaşatılmaktadır. Sakarya’da halen yorgancılık yapan, araştırmalarımız sırasında ulaşılabildiğimiz yorgancıların isimleri Adem MANAV, Ali AŞIK, İsmail AŞIK, İbrahim ASRAK, Ahmet MERCAN, Hamdi KILIÇARSLAN, Kamil SOFUOĞLU, Şaban KARABULUT, Necati KARABULUT, Fahrettin KARABULUT, Hikmet ÖZER, Özkan KAR, Yener BULAK, Cengiz YILMAZ ve Metin ÇOLAK’tır. Bu ustalar geleneksel modellerden oluşan yorgan yapmaya devam etmekte ve Sakarya dışına da satış yapmaktadır.
Yorgancılık denince ilk akla gelecek kişilerden birisi olan 1943 doğumlu Hasan Kar, aslen Trabzon’lu olup, Sakarya’da yaşamaktadır. Hasan Kar, yaklaşık 60 yıldır yorgancılık yapmaktadır. 1985, 1986 ve 1995 yıllarında tamamını kendisinin tasarladığı yorgan modellerinden oluşan üç katalog yayımlamış; bu katalogları tüm yurttaki yorgancılara ulaştırmaya çalışmıştır. Bu kataloglarda yer alan yorgan modellerinin hem Sakarya’da hem de ülkemizin pek çok şehrindeki yorgancılar tarafından halen kullanıldığı bilinmektedir. Hasan Kar’a Sakarya Valiliği tarafından bu sanata yapmış olduğu katkılardan dolayı teşekkür belgesi verilmiştir. Sakarya Esnaf ve Sanatkarlar Odası 2008 yılında kendisini “Yılın Esnaf ve Sanatkarı” seçmiştir. 2016 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığından “Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı Sanatçı Tanıtma Kartı” almıştır. Hasan Kar, çok sayıda ulusal/uluslararası etkinliğe katılmış mesleğinin ve ilimizin tanıtımına katkı sağlamıştır.
Sakarya’da genç kızların çeyizinde ipek saten ve kadife kumaşlardan yapılan geleneksel yorganların bulunması geleneği günümüzde az da olsa devam etmektedir. Yine lohusa, sünnet ve bebek yorganı da talep azaldığı için az sayıda üretilmektedir. Yorgancılar geçmişte yastık ve yatak da yapmakta iken bu günümüzde yok denecek kadar azalmıştır. Değişen yaşam şartları sonucu artık evlerin büyük çoğunluğunun kaloriferli olmasıyla eskisi kadar kalın yorganlar yapılmamakta daha ince yorganlar tercih edilmektedir. Yorgancılar ise buna bağlı olarak evin sobalı ya da kaloriferli olmasına göre yorgan imal etmektedir. Pamuk veya yün kullanılması yorganın astarının mermerşahi, patiska olmasıyla yorganın yüzü için ipek saten ve atlas gibi kumaş türlerinin kullanılması da yine müşterinin kendi tercihine bırakılmaktadır. Sakarya’da genellikle pamuktan yapılan yorgan tercih edilmektedir. Yine bu yorganların ölçüleri de nevresim boyutlarına göre belirlenmekte olup, bu konuda da standartta yakın ölçüler kullanılmaktadır. Yorgan modellerini müşteri ya daha önceden dikilmiş yorganlardan ya da kataloglardan bakarak belirler. Modelli yorganlarda kumaşlar çoğunlukla tek renk olarak seçilir. Çünkü uygulanan model bu şekilde kendini daha güzel gösterir.
Sakarya‘da ki yorgancılar bu desenli yorganların dışında daha çok günlük hayatta kullanılan ve üzerine model dikilmeyen daha basit yorganlarda yapmaktadır. Bu yorganların fiyatı modelli yorganlara göre daha ucuz olduğundan günümüzde daha çok tercih edilmektedir. Günümüzde geleneksel yorgancılık sanatı fabrikasyon üretimin karşısında mücadele etmekte zorlanmaktadır.
Hazırlayan : Suzan Bingöl, Folklor Araştırmacısı, Sakarya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.